Elektrotexnika, elektromexanika va elektrotexnologiyalar
KASBI HAQIDA BATAFSIL MA`LUMOT




Yo'nalish Kodi
5310700

Kasbiy mutaxassisliklar
Ochiq kon mashina va jihozlarini ta'mirlash bo'yicha usta, erosti kon ishlari kon mashina va jihozlarini ishlatish va ta'mirlash bo'yicha usta, kabel ishlab chiqarish texnik-texnologi, erosti konlaridan foydali qazilmalarni qazib olish texnigi, foydali qazilmalarni ochiq usulda qazib olish bo'yicha texnik, foydali qazilmalarni boyituvchi.

Ixtisosliklar
  • O‘rta maxsus (ochiq kon jihozlarini ta’mirlash elektrchilangari, ekskavator va buldozer mashinisti, kon qatlamlarini qayta yuklash mashinisti, sim cho‘zuvchi, kabellarni izolyasiyalovchi, kabel o‘rovchi, presslovchi, erosti konlarini tozalash ishchisi, erosti elektr jihozlariga xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash elektrchilangari, qazib o‘tuvchi, mustahkamlovchi, burg‘ulovchi, burg‘ulash o‘qi nazoratchisi, burg‘ulash dasgohlari mashinisti, kon ishlari ishchisi, markshayderlik ishlari kon ishchisi, geologiya ishlari kon ishchisi, foydali qazilmalarni boyitish mashina va jihozlarini ishlatish chilangari, kimyoviy tahlil laboranti, foydali qazilmalarni boyitish texnigi, nasos qurilmalari, tegirmon va konveyer mashinisti, unumdor va noyob ermetallarini ajratish apparatchisi, gidrometallurg-apparatchi, gidrotexnologik quduqlar operatori) – neft va gaz, sanoat kollejlari;
  • Oliy (neft va gaz konlari operatori, neft va gaz konlari mashina va jihozlari mashinisti, neft va gaz quduqlari burg‘ulovchisi, markshayder, elektromexanik) – tog‘ kon metallurgiya instituti, muhandislik va texnika oliy o‘quv yurtlari.

Qobiliyatlar
qandaydir o‘ziga xos iste’dod talab qilinmaydi, lekin kimyoviy, fizik va texnik bilimlar, mustahkam sog‘lik, jismoniy tayyorgarlik,chiqishimlilik, jismonan qiyin ishlarni bajarish uchun kuch va matonatga ega bo‘lish, kuchli iroda, o‘tkir ko‘zlar.

Fanlar

Mazmuni
  • Konchilik ishida – erosti konlaridan foydali qazilmalarni qazib olish, ularni boyitish, er yuzidagi va erosti inshootlarda kon-texnologik ishlarni amalga oshirish, burg‘ulash, markshayderlik xizmatlarini ko‘rsatish, kon sanoati mashina-jihozlari, uskunalari va ob’ektlaridan foydalanish, kimyoviy tahlillarni olib borish;
  • Loyiha konstruktorlik va tajriba-tadqiqot faoliyati – kon sanoati moslama va uskunalarini, transport sxemalarini loyihalash, namunaviy usullar bo‘yicha tajriba-tadqiqiot o‘tkazish va natijalarni qayta ishlash, shaxtani shamollatishda havo oqimining yo‘nalishlari va miqdorini aniqlash, konchilikning yangi texnologiyalarini yaratish, kompyuter yordamida karer maydonlarini modellashtirish;
  • Ilmiy pedagogik faoliyat – oliy va o‘rta maxsus ta’lim muassasalarida maxsus fanlar bo‘yicha o‘qituvchilik faoliyati.

  • Afzalliklar
    sohada kadrlarga bo‘lgan yuqori talab va yuqori maosh; mamlakatning, hatto dunyoning turli o‘lkalarida bo‘lish imkoniyati; imtiyozli mehnat ta’tillari; davolanish uchun imtiyozlarning mavjudligi; ish joyidan turarjoyga ega bo‘lish imkoniyati.

    Kasbiy qiyinchiliklar
    jismonan va ruhan qiyin ish; ish jarayonida jiddiy shikastlanishlar olish ehtimoli; smenali tartibda ishlash; oiladan uzoqlarda yashash; o‘ta yuqori kasbiy mas’uliyat; texnika xavfsizligi qoidalariga qat’iy rioya qilish majburiyati.

    Batafsil ma`lumot
    Konchilik ishi – fan va texnika sohasidagi yo‘nalish bo‘lib, bu foydali qazilma konlarini erosti va ochiq usulda qazib olish, ulardan unumli foydalanish hamda xalq xo‘jaligini xomashyo bilan ta’minlash maqsadida foydali qazilmalarni kompleks o‘zlashtirishga yo‘naltirilgan inson faoliyatining usullari, uslublari va vositalari majmuini qamrab oladi.
    Mamlakatimizda konchilik sanoati xalq xo‘jaliginning eng ilg‘or va istiqbolli sohalaridan biri sifatida rivojlanib bormoqda. Sohadagi texnik va texnologik yangilanishlar, bir tomondan, mutaxassislar salohiyatiga yangicha talablar qo‘ysa, ikkinchi tomondan, ularga bo‘lgan ehtiyojni orttirmoqda.
    Bizda konchilik ishlari, asosan, ochiq usulda amalga oshiriladi.
    Konchilik ishi bo‘yicha mutaxassislarning faoliyati juda og‘ir, juda mashaqqatli va juda mas’uliyatli hisoblanadi. Albatta, juda daromadli ham. SHuningdek, bu kasb inson hayoti va sog‘ligi uchun o‘ta xavflidir. Soha vakillari foydali qazilma konlarini qazish, ruda va noruda foydali qazilmalarni qazib oluvchi karerlar, konlarni ochiq va erosti usulida qazib olish tashkilotlarida xizmat qilishadi. Karerlar, kanallar, tunnellar, metropolitenlar qurilishida ishtirok etishadi. SHaxta, rudnik, ko‘mir razrezlari va karerlarning elektromexanik jihozlari hamda yordamchi jihozlarini boshqarish, sozlash, ishlatish, ta’mirlash va texnik xizmat ko‘rsatish ishlarini bajarishadi. Foydali qazilmalarni qazish va lahm o‘tish mashinalari, transport vositalari, shamollatish, suv chiqarish va kompressor hamda yuk ko‘tarish qurilmalarini ham boshqarishadi. Noyob va radioaktiv metallar rudalarini qazib olish, qayta ishlash hamda geotexnologik jarayonlarda ishtirok etishadi.
    Qazib olingan ruda va foydali qazilmalarning tarkibini o‘rganish, ularni kimyoviy tahlil qilish, tahlil natijalarini umumlashtirish bilan kimyoviy tahlil laborantlari shug‘ullanishadi.
    Ushbu sohada yana bir qiziqarli kasb egalari – markshayder lar* faoliyat ko‘rsatishadi.
    Marshayderlarning asosiy faoliyati – tog‘-kon qurilish, tog‘-kon qazilmalarini qazib olish tashkilotlari, geologik kuzatuv, ilmiy kuzatish tashkilotlari, erosti quvurlari hamda metropolitenlar qurilishida – er ostida, er ustining tog‘-kon va geologik kuzatuv ishlari xaritasidagi mos hududlarida geometrik o‘lchovlarni amalga oshirish, tog‘-kon ishlarining xavfsiz kechishini ta’minlash, xavfsizlik texnikasidan to‘g‘ri foydalanish qonun-qoidalariga amal qilinishini nazorat qilish.
    Bu kasb - aynan er ostida “sayr qilish”ni yoqtiradiganlar va bu ishni haqiqiy erkak kishiga loyiq mashg‘ulot deb hisoblaydiganlar uchun. YAna bir yaxshi tomoni - erosti inshootlari va kommunikatsiyalari qurilishi bilan shug‘ullanadigan yoki foydali qazilmalar qazib olish konlarini izlaydigan tashkilotlarda bu mutaxassislik kadrlarining etishmasligi.

    Markshayder kim?


    Markshayder – erosti inshootlari qurilishining barcha bosqichlarini rejalashtiruvchi mutaxassis. Ular zimmasiga er ostida ishlaydigan ishchilar mas’uliyati ham yuklanadi. Markshayderlar qurilayotgan yoki faoliyat olib borayotgan tog‘-kon tashkilotlarida, er osti inshootlari qurilishida, loyihalashtirish va ilmiy tadqiqot institutlarida ishlashadi.
    Er ostidagi ish jismoniy kuch va inson sog‘ligiga katta talablar qo‘yadi. SHuning uchun ham markshayderlik ishiga faqatgina jismonan baquvvat, chiniqqan yigit-qizlar (asosan yigitlar) qabul kilinishadi. Foydali qazilmalar qazib olish konlari kuzatuvida markshayder ularning xarita va rejalaridagi tasvirlarida geometrik o‘lchovlarni olib boradi. Markshayder faoliyati o‘ziga xos, ekstremal sharoitlarda o‘tadi. Erosti ishlarini olib borish qat’iy texnologik tartibga amal qilishni, hamda xavfsizlik choralarini qo‘llashni talab qiladi. Xavfsizlik choralarini tashkillashtirish to‘liq markshayder zimmasida bo‘ladi, bunga esa butun bir guruh ishchilarining hayoti bog‘liqdir. SHu sababli markshayderdan mas’uliyat, diqqat, chidam, o‘zini va odamlarni boshqara olish xususiyatlari talab qilinadi.
    Tajribali markshayder ko‘zi bilan yaxshi chamalay oladi, chizmalar bilan ham qoyilmaqom ishlaydi. “Ko‘zi bilan hech nimani o‘lchamasa” ham, unga shakllangan ko‘z chamasi juda ham asqotadi. Markshayder xatolari butun ishlab chiqarish jamoalariga o‘z ta’sirini o‘tkazmay qolmaydi: buning natijasida ma’lum miqdorda mablag‘ yo‘qolishi, halokat va baxtsiz hodisalar kelib chiqishi ham mumkin.
    Erosti va ochiq konlarga “sayohat qilish” sizga yoqadimi? O‘zingizning va odamlarning xavfsizligi mas’uliyatini bo‘yningizga olishga tayyormisiz? Diqqat va ohistalik bilan ishlash qo‘lingizdan keladimi? Mamlakatning turli burchaklarida bo‘lishni xohlaysizmi? Agar shunday bo‘lsa, bu kasb – siz uchun.